Pięć w dwóch - statut kompleksowy

PROJEKT – PIĘĆ W DWÓCH CZYLI STATUT KOMPLEKSOWY I SPÓJNY

Proponuje się pozostawienie w ramach istniejącego dotychczasowego dokumentu określanego jako „Statut” zarówno kwestii ustrojowych samorządu (art. 45 ustawy o rzecznikach patentowych), określania zasad przeprowadzania wyborów do organów samorządu i liczby członków tych organów (art. 48 ust. 2 pkt. 4 w tej samej ustawie) jak i zasad gospodarki finansowej i wytycznych w sprawie określania wysokości składki członkowskiej (art. 48 ust. 2 pkt. 7 w tejże ustawie).

Analogicznie proponuje się pozostawienie w ramach „Zasad etyki” zarówno tychże zasad (art. 48 ust. 2 pkt. 3 ustawy o rzecznikach patentowych) jak i zasad prowadzenia reklamy (art. 15a tejże ustawy).

Ta koncepcja odpowiada treści uchwały nr 6 podjętej przez VII Nadzwyczajny Krajowy Zjazd Rzeczników Patentowych, zgodnie z którą następny Nadzwyczajny Zjazd ma się odbyć w celu „uchwalenia Zasad Etyki i zmian w Statucie PIRP”.

 

PROSTOTA ISTNEJĄCEGO ROZWIĄZANIA

ŁATWIEJ KORZYSTAĆ Z DWÓCH DOKUMENTÓW NIŻ Z PIĘCIU

 

W czasie 18 lat istnienia Polskiej Izby Rzeczników Patentowych istniała zgoda co do celowości scalania regulacji dotyczących fundamentalnych zasad działania samorządu. Ustawa o rzecznikach patentowych z 2001 roku (art. 48 ust. 2 pkt. 1, 2 i 3) przewiduje „uchwalanie” przez Krajowy Zjazd – używając tego właśnie określenia – statutu, wytycznych działania samorządu i jego organów oraz zasad etyki rzecznika patentowego. Niezależnie od tego, do Krajowego Zjazdu należy też „określanie” zasad przeprowadzania wyborów do organów samorządu i liczby członków tych organów, „ustalanie” zasad gospodarki finansowej (art. 49 ust. 2 pkt. 4 i 7) a ponadto „określanie w drodze uchwały” szczegółowych zasad prowadzenia reklamy (art. 15a).

Nie podważano nigdy takiej interpretacji, zgodnie z którą ma istnieć statut i zasady etyki, a to co jest „określane” i „ustalane” może swobodnie mieścić się w tych dwóch fundamentalnych dokumentach. I tak wszystkie rozstrzygnięcia Zjazdu zapadają w drodze uchwały zaś autonomia zjazdu i jego charakter najwyższego organu – zezwala na scalanie poszczególnych dokumentów, pod warunkiem uchwalania ich przez ustawowo umocowany organ przy zachowania przewidzianego w ustawie trybu.

Krajowy Zjazd w 2009 roku, na wniosek ówczesnej Krajowej Rady, zamknął sprawę scalania, inkorporując zasady gospodarki finansowej do Statutu a zasady prowadzenia reklamy – do Zasad etyki.

Problem jednak powraca – pada propozycja, nieprzewidziana uchwałą ostatniego Nadzwyczajnego Zjazdu, rozdzielenia z powrotem Statutu i Zasad gospodarki finansowej. Niekonsekwencją byłoby w tej sytuacji niewydzielanie ze Statutu zasad przeprowadzania wyborów do organów samorządu i liczby członków tych organów a także niewydzielanie z Zasad etyki – reguł dotyczących prowadzenia reklamy.

Nie przedstawiono jednak żadnej rzeczowej argumentacji dotyczącej takiej dekompozycji, zaprzeczającej całkowicie wieloletnim pracom nad scalaniem wewnętrznych przepisów. Nawiasem mówiąc, orędownicy zmiany, w osobach obecnego Prezydium, uczestniczyli przecież twórczo w dotychczasowych pracach scaleniowych.

Argumentacja zawarta w opinii zewnętrznej, wywiedziona z art. 45 ustawy, dotyczącego upoważnienia ustawowego dla uchwalenia statutu i zawężająca treść statutu do dosłownego brzmienia tego przepisu – traci swoje ostrze jako jedna, niewyłączna z możliwych interpretacji. Opinia ta pomija całkowicie wspomniany wyżej kontekst historyczny i utylitarny i nie odnosi się, niekonsekwentnie, do pozostałych wyżej wymienionych dwóch zbiorów zasad „ustalanych” przez Krajowy Zjazd.

Należy podkreślić, że stan dotychczasowy nigdy do tej pory nie był kwestionowany. Wyjątkiem jest biegły rewident, który w raporcie sporządzonym w 2010 roku, nie poinformowany o istnieniu rozdziału IX Statutu i paragrafów nr 43 z indeksami zatytułowanych jako „zasady gospodarki finansowej”, stwierdził, iż rzekomo takich zasad Izba w ogóle nie ma (a przecież istnieją od 1993 roku).

Przy dokonywaniu dekompozycji istniejącego Statutu powstaje wiele problemów natury praktycznej:

  • czy kwestia zwrotu kosztów dla członków organów miałaby być zamieszczona w Statucie czy też w Zasadach gospodarki finansowej,

  • gdzie powinny być zamieszczone regulacje dotyczące podejmowania decyzji o wydatkach Izby,

  • czy upoważnienie dla dyrektora Biura do dokonywania wydatków to kwestia związana z reprezentacją i udzieleniem pełnomocnictwa (uregulowana ustawowo) czy też z podejmowaniem decyzji o wydatkach, o którym mowa wyżej,

  • czy transparentność finansów Izby i prawo dostępu członków samorządu do informacji finansowej to materia Statutu czy też zasad gospodarki finansowej,

  • czy zatrudnianie personelu Biura powinno być uregulowane w Statucie czy też w Zasadach gospodarki finansowej.

Te dylematy nie istnieją przy zachowaniu kompleksowej koncepcji statutu – po prostu znajdują się w różnych jego częściach, obojętnie jak nazwanych. Ponadto zmiana zasad gospodarki finansowej – jako regulacji stanowiącej podstawę bytu ekonomicznego samorządu – powinna być poddana takim samym rygorom wymaganej większości kwalifikowanej jak zmiana Statutu.

Należy zatem zadać pytanie, co przemawia za koncepcją dekompozycji istniejącej regulacji ? Dlaczego rozwiązanie lepsze z punktu widzenia użyteczności w codziennej pracy samorządu miałoby być zastąpione rozwiązaniem trudniejszym w stosowaniu a więc gorszym ? Co zmieniło się od czasu VI Krajowego Zjazdu w 2009 roku, podczas którego zakończono długoletnie prace scaleniowe ? Jaki jest sens burzenia dotychczasowej tradycji ? Dlaczego proponuje się zmiany nieprzewidziane w uchwale ostatniego Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu określającego program kolejnego zjazdu ?

Wydaje się, że powyższe kwestie nie były dotychczas poruszone, w szczególności podczas zebrań przedzjazdowych w okręgach.

Andrzej Kacperski